Bajka kojarzy siÄ™ z beztroskim dzieciÅ„stwem, ciepÅ‚em rodzinnym, bliskoÅ›ciÄ…, magiÄ…, zwyciężaniem dobra ze zÅ‚em. Na pewno każdy doskonale pamiÄ™ta wspaniaÅ‚e chwile z dzieciÅ„stwa, kiedy wtuleni w ramiona ukochanej osoby sÅ‚uchaliÅ›my cudownych bajek i baÅ›ni, które przecież zawsze miaÅ‚y szczęśliwe zakoÅ„czenie, a wygrywaÅ‚o dobro. Bajka uczy, bawi, wychowuje. Pozwala odkrywać wspaniaÅ‚y Å›wiat roÅ›lin, zwierzÄ…t i ludzi. Stanowi ponadto jeden ze sposobów spÄ™dzania wolnego czasu.

MagicznÄ… moc baÅ›ni odkryÅ‚ psychoanalityk Bruno Bettelheim, który uważaÅ‚, iż baÅ›nie oddziaÅ‚ywujÄ… poprzez treÅ›ci odkryte, z którymi dziecko ma kontakt bezpoÅ›redni, Å›wiadomy oraz poprzez treÅ›ci ukryte, które docierajÄ… do podÅ›wiadomoÅ›ci i sÄ… przekazywane za pomocÄ… symboli. Dziecko odbiera te treÅ›ci, do których dojrzaÅ‚o, które jest w stanie przyjąć i które jego dotyczÄ…. Symbole zawarte w bajkach pomagajÄ… dziecku lepiej zrozumieć wÅ‚asne potrzeby, przeżycia, emocje, pokonać lÄ™ki.

Co takiego daje dziecku bajka?

-  rozwija wyobraźniÄ™ dziecka

-  uczy dziecko pozytywnego myÅ›lenia o sytuacjach lÄ™kotwórczych

-  uczy jak pomagać sobie samemu i innym w trudnych sytuacjach

-  rozÅ‚adowuje napiÄ™cia emocjonalne

-  odciąża w trudnej emocjonalnie rzeczywistoÅ›ci

-  dostarcza wzorców zachowania oraz ważnych dla dziecka wzorców osobowych

-  wzmacnia poczucie wpÅ‚ywu i kontroli dziecka, przez co ksztaÅ‚tuje samodzielność i poczucie wÅ‚asnej wartoÅ›ci.

-  rozbudza dziecko wewnÄ™trznie i dostarcza mu bardzo dużo radoÅ›ci.

-  pobudza rozwój emocjonalny, spoÅ‚eczny, rozwija wrażliwość

Bajki terapeutyczne sÄ… jednÄ… z metod pomagajÄ…cych dziecku radzić sobie w trudnych sytuacjach. Bajka terapeutyczna to opowiadanie z treÅ›ciami edukacyjno-terapeutycznymi, adresowane do dzieci w wieku 4-9 lat. Ich celem jest pomoc odbiorcy (dziecku) w przeżywaniu sytuacji stresowych, wyzwalanie bÄ…dź też redukowanie emocji, zrozumienie emocji i zachowaÅ„ ludzi. Zazwyczaj bohaterami bajek terapeutycznych sÄ… maÅ‚e zwierzÄ…tka, dzieci lub zabawki, z którymi dziecko może siÄ™ identyfikować. WielkÄ… zaletÄ… bajek terapeutycznych jest to, że można je stosować na zasadzie profilaktyki problemów, zanim one wystÄ…piÄ…. Gdy na przykÅ‚ad wiemy, iż dziecko stanie przed jakimÅ› trudnym zadaniem, lub może znaleźć siÄ™ w niekomfortowej dla niego sytuacji, np. zwiÄ…zanÄ… z jakÄ…Å› znaczÄ…cÄ… zmianÄ… w życiu dziecka, wówczas siÄ™gnijmy po odpowiedniÄ… bajkÄ™. Bajka pomoże rozwiÄ…zać również konkretny problem wtedy, gdy wystÄ…piÅ‚y już jakieÅ› krytyczne wydarzenia. Niezwykle istotne jest, by dostosować bajkÄ™ do okreÅ›lonych potrzeb dziecka oraz do możliwoÅ›ci percepcyjnych i poznawczych malucha.

Bajki terapeutyczne można podzielić na 3 rodzaje:

·        relaksacyjne - ich celem jest przede wszystkim wyciszenie, zrelaksowanie i uspokojenie dziecka. CzÄ™sto wykorzystujÄ… one tzw. wizualizacjÄ™, wyobrażenie sobie tego, czego sÅ‚uchamy.  Bajka relaksacyjna jest cudownym Å›rodkiem uspokajajÄ…cym, po emocjonujÄ…cym dniu lub gdy dziecko przeżyÅ‚o trudnÄ… sytuacjÄ™. W tych bajkach miejsce akcji zawsze jest bezpieczne, przyjemne, spokojne.

·        psychoedukacyjne (wychowawcze) - majÄ… za zadanie ksztaÅ‚towanie wÅ‚aÅ›ciwych postaw i wprowadzenie zmian w zachowaniu dziecka, pokazujÄ…c ten sam problem w bohaterze bajki, co u dziecka, np. pobyt dziecka w szpitalu, rozwód rodziców. W bajkach psychoedukacyjnych kÅ‚adzie siÄ™ nacisk na strategie skutecznego radzenia sobie w trudnych sytuacjach. Ten typ bajki powinien dawać przykÅ‚ady dziaÅ‚aÅ„, wzory zachowaÅ„, dziÄ™ki którym możemy rozwiÄ…zać problem.

·        psychoterapeutyczne - sÅ‚użące terapii problemów emocjonalnych poprzez redukcjÄ™ dzieciÄ™cych lÄ™ków, majÄ… one kompensować niezaspokojone potrzeby bezpieczeÅ„stwa, miÅ‚oÅ›ci, akceptacji, przynależnoÅ›ci, majÄ… zniwelować lÄ™ki, podnieść samoocenÄ™ dziecka.

CzoÅ‚owa autorka bajek terapeutycznych – Maria Molicka- pisze bajki dla dzieci w wieku 4-9 lat. Nieprzypadkowo za dolnÄ… granicÄ™ wieku adresata przyjmuje siÄ™ 4 rok życia. Dziecko w tym wieku bowiem nabywa bardzo ważnÄ… umiejÄ™tność, która pozwala na prawidÅ‚owy odbiór terapeutycznego przekazu bajki. Zdolność ta to tzw. decentracja interpersonalna, zwiÄ…zana z myÅ›leniem o tym, co w danej sytuacji mogÅ‚aby pomyÅ›leć inna osoba.

Terapeuci czÄ™sto zachÄ™cajÄ… rodziców, którzy zgÅ‚aszajÄ… siÄ™ na terapiÄ™ ze swoim dzieckiem, aby sami spróbowali napisać bajkÄ™ dla swojego dziecka. Nie jest to takie trudne. Należy uwzglÄ™dnić nastÄ™pujÄ…ce elementy:

- ustalić gÅ‚ówny temat, sytuacjÄ™, wydarzenie

- ustalić emocje, nad którymi chcesz popracować

- umieścić fabułę w fantastycznym świecie, ale zgodnym z przeżyciami dziecka

- stworzyć bohatera, który doÅ›wiadcza powyższej sytuacji i podobnych emocji, nadać mu imiÄ™, ale nie imiÄ™ dziecka

- stworzyć postaci, które bÄ™dÄ… wspieraÅ‚y gÅ‚ównego bohatera, pokazujÄ…c mu, że przeżyÅ‚y podobnÄ… sytuacjÄ™ i emocje, co bohater

- zadbać o pogodny, lekki nastrój opowiadania, o szczęśliwe zakoÅ„czenie

Należy pamiętać, że bajka terapeutyczna zawsze musi kończyć się szczęśliwie. Świetnym pomysłem na kontynuowanie terapeutycznej pracy z dzieckiem jest wykonanie ilustracji do treści opowiadania, a następnie rozmowa z dzieckiem.

Bibliografia:

S. Szuman (1960).” WpÅ‚yw bajki na psychikÄ™ dziecka”. Warszawa.

M. Molicka, Media Rodzina, PoznaÅ„ 2002 „Bajkoterapia. O lÄ™kach dzieci i nowej metodzie terapii”

Basak Alina Maria: „WpÅ‚yw bajek czytanych przez rodziców na rozwój dzieci w wieku szkolnym”. [w:] „Pedagogika Rodziny” 2012

www.dziecisawazne.pl

                                                                                            mgr Barbara Gajewska

psycholog