EEG Biofeedback – wskazania, przebieg, efekty terapii
Metoda terapii Biofeedback już od kilkunastu lat jest prowadzona w naszej Poradni. W ostatnim czasie cieszy się coraz większą popularnością zarówno wśród dzieci, jak i dorosłych. Jest polecana zarówno osobom zdrowym, które chcą poprawić swoją efektywność w różnych sferach życia, jak i osobom cierpiącym na różne zaburzenia.
Metoda Biofeedback odnosi się do rejestracji różnego rodzaju procesów psychofizjologicznych za pomocą specjalistycznego sprzętu. Procesy te możemy kontrolować i dzięki nim wpływać na nasz stan psychofizyczny. Możemy monitorować rytm serca (HRV-biofeedback), długość i rytm oddechów (biofeedback oddechowy), napięcie mięśniowe (EMG – biofeedback) itd. Metoda oparta jest na mechanizmie sprzężenia zwrotnego. Każdy organizm modyfikuje i dostosowuje swoje funkcjonowanie do wciąż zmieniających się warunków zewnętrznych, aby utrzymać równowagę. W tym celu posługuje się informacjami zwrotnymi (feedback) z otoczenia (np. gdy jest zbyt ciepło zwiększa potliwość skóry). Biofeedback to inaczej biologiczne sprzężenie zwrotne.
Metoda EEG Biofeedback, inaczej nazywana metodą Neurofeedback oparta jest na rejestracji elektrycznej aktywności mózgu w postaci fal mózgowych. Przedstawione w różnorodnej formie wizualnej fale mózgowe stanowią informację zwrotną, dzięki której możemy uczyć się samoregulacji. Dzięki wzorcom EEG przekazywanym przez komputer jako obrazy (np. gry) uczymy się regulować nasz system nerwowy i stany psychofizyczne. Mózg ludzki emituje fale mózgowe o różnej częstotliwości. Wiemy, które fale odpowiedzialne są za stan aktywności i skupienia, które nasilają się gdy marzymy, jesteśmy senni, a które są emitowane w głębokim śnie. Metoda EEG Biofeedback polega więc na monitorowaniu i stopniowym uczeniu się wpływania na nasze fale mózgowe w celu osiągniecia określonych wzorców tych fal (np. odzwierciedlające skupienie się, gotowość do aktywności poznawczej).
Uczenie to zachodzi zgodnie z zasadami „prawa efektu” opisanego przez E. Thondike’a oraz warunkowania instrumentalnego. Prawo efektu mówi o tym, że nagradzanie zachowania zwiększa prawdopodobieństwo jego powtórzenia się w przyszłości. Warunkowania instrumentalne oznacza sposób uczenia się zgodny z tą zasadą – zachowanie, po którym następuje wzmocnienie pozytywne (nagroda) będzie powtarzane w przyszłości. W przypadku metody EEG Biofeedback nagrodą jest sygnał dźwiękowy i wizualny w postaci punktów zbieranych za wytworzenie prawidłowego wzorca fal mózgowych. Dziecko nagradzane jest za każde wprowadzenie się w stan psychiczny zgodny z określonymi progami dla danych fal mózgowych. Dzięki temu po pewnym czasie osoby trenujące tą metodą potrafią w dość krótkim czasie wprowadzić się w pożądany stan.
Terapia jest procesem długotrwałym – może trwać nawet do 40 sesji w zależności od trudności, z jakimi boryka się dziecko. W terapii bardzo istotna jest również systematyczność oddziaływań - wskazane jest regularne uczęszczanie na zajęcia. W naszej poradni sesja trwa około 1 godziny. W tym czasie dziecko zostaje podłączone za pomocą elektrod do komputera. Trening polega na odgrywaniu wybranej przez dziecko gry – w tym czasie uczy się ono identyfikować swoje stany, mobilizować do skupiania uwagi. W momencie spełniania określonych przez terapeutę warunków gra odbywa się, a uczestnik otrzymuje punkty. Gdy dziecko nie skupia się - gra zacina się. Terapeuta ma wgląd w przebieg fal mózgowych dziecka i kontroluje przebieg treningu tak, aby uczyć je wprowadzania się w stan adekwatny do celu terapii oraz mogło ono osiągać sukcesy w tym zakresie.
Neurofeedback skutecznie stosuje się w leczeniu m.in. ADHD, ADD, trudności w uczeniu się, trudności w koncentracji uwagi, depresji, w przypadku odczuwania nadmiernego stresu itp.
Efekty terapii zależą w dużym stopniu od nastawienia osoby poddawanej treningowi. Jak każdy tego typu proces wymaga wysokiej motywacji oraz systematyczności.
Na podstawie literatury:
1. Greenblatt J. , Gottlieb B. Nareszcie skoncentrowani. Innowacyjny program leczenia ADHD. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego
2. Thompson M., Thompson L. Neurofeedback. Wprowadzenie do podstawowych koncepcji psychofizjologii stosowanej. Wyd. Biomed Neurotechnologie
Zasady kwalifikacji dzieci/uczniów na terapię EEG Biofeedback
w Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej w PZPO w Środzie Śląskiej
1. Rodzic/opiekun prawny składa w sekretariacie poradni wniosek o objęcie dziecka terapią EEG Biofeedback (www.ppp.powiat-sredzki.pl zakładka druki do pobrania). Obowiązkowym załącznikiem do wniosku jest skierowanie lekarza specjalisty na terapię biofeedback (informacja o braku przeciwwskazań) oraz aktualny wynik badania EEG wraz z opisem.
2. Wnioski rozpatrywane są zgodnie z kolejnością wpływu. Dziecko jest w kolejce oczekujących na terapię.
3. Ilość treningów jest uzależniona od: zaleceń specjalisty kierującego, ilości wniosków oczekujących na terapię.
4. Sesja terapeutyczna trwa do 45 minut.
5. Treningi wymagają systematyczności – co najmniej jedno spotkanie w tygodniu.
6. Rodzic zobowiązany jest do systematycznego, punktualnego uczestnictwa dziecka w terapii, informowania PP-P o nieobecności na terapii.
7. Dwukrotna (z rzędu) nieusprawiedliwiona nieobecność dziecka na terapii skutkuje automatycznym przerwaniem terapii.
opracowała mgr Barbara Czuchta - psycholog